PNF – metoda terapeutyczna

 

PNF – Proprioceptywne Nerwowo – Mięśniowe Torowanie jest to koncepcja usprawniania która opiera się na założeniu iż wszyscy ludzie  łącznie z osobami niepełnosprawnymi posiadają nienaruszony potencjał życiowy. Bazując na powyższym stwierdzeniu wyróżniamy zasady :

- PNF to metoda globalna, kompleksowa : każdy zabieg kierowany jest do człowieka jako całości (nie skupia się na jednostkowym problemie )

- terapeuta koncentruje się na pobudzeniu niewykorzystanego potencjału koncentruje się na mobilizacji rezerw czynnościowych

- terapeuta wzmacnia i wykorzystuje to co pacjent jest w stanie wykonać na poziomie fizycznym i psychicznym 

- celem jest osiągnięcie jak najwyższego poziomu funkcjonalnego, terapeuta zasady kontroli ruchu i nauczania motorycznego, proces ten odbywa się na poziomie strukturalnym czynnościowym i na poziomie uczestnictwa w życiu społecznym

Podstawowe zasady neurofizjologiczne 

- Wyładowanie następcze – efekt pobudzenia jednostek motorycznych trwa dłużej niż działanie impulsu pobudzającego, jeśli wzrasta moc i czas trwania impulsu pobudzającego następuje wzrost wyładowania następczego, 

- Sumowanie czasowe – seria bodźców podprogowych następujących bezpośrednio po sobie w krótkim odstępie czasu sumują się i tworzą impuls progowy

- Sumowanie przestrzenne – bodźce podprogowe stosowane jednocześnie na różne części ciała sumują się i tworzą impuls progowy

- Promieniowanie pobudzenia ( irradiacja ) -  rozprzestrzenianie się pobudzenia i wzrastanie siły w odpowiedzi na stymulacje, występuje gdy zwiększa się liczba bodźców aferentnych lub czas ich trwania reakcją układu nerwowego może być pobudzenie lub hamowanie 

- Kolejne wzbudzenie - zwiększenie siły mięśni agonistycznych następuje po stymulacji mięśni antagonistycznych 

- Unerwienie reciprokalne – skurczowi  mięśni agonistycznych towarzyszy jednoczesne hamowanie mięśni antagonistycznych 

Główne zasady 

- Opór – stosuje się do torowania zdolności mięśni do Skórczu, zwiększenie kontroli motorycznej i poprawy uczenia się ruchu, pomaga uzyskać świadomość ruchu  i jego kierunku, zwiększenie siły mięśniowej, 

Zaooporowanie skurczu mięśnia powoduje zwiększenie, pobudzenia ośrodków korowych. Czynne napięcie mięśnia wywołane zastosowaniem oporu to najlepsze pobudzenie proprioceptywne. Należy tak dobrać opór aby ruch był płynny i skoordynowany. Musi byś tak aplikowany aby pacjent utrzymał skoordynowaną postawę .

- Irradiacja – ( rozprzestrzenianie się odpowiedzi na stymulację ) – może być obserwowana jako zwiększenie pobudzenia lub jego hamowanie ( rozluźnienie ) np. oporowanie zgięcia w stawie biodrowym w celu pobudzenia zginaczy tułowia

- Kontakt manualny ( chwyt ) – nacisk na mięsień ma wspomagać jego zdolność do skurczu,  nacisk w kierunku przeciwnym do wyk. ruchu utrzymywany w dowolnym miejscu poruszającej się kończyny stymuluje synergistyczne mięśnie kończyny w celu wzmocnienia ruchu

Chwyt stymuluje receptory skórne właściwy chwyt informuje o kierunku danego ruchu. Ręka terapeuty powinna być przyłożona tak aby wywierać nacisk w kierunku przeciwnym do wykonywanego ruchu. Stosuje się chwyt lumbrykalny. 

- Pozycja ciała i praca ciała terapeuty – umożliwia skuteczną kontrolę ruchu, ułatwia dawkowanie oporu bez wywoływania jego zmęczenia, 

Terapeuta powinien stać w linii wykonywanego ruchu czy stosowanej siły barki i miednica powinny być skierowane w kierunku ruchu. Przykładany opór pochodzi z ciała terapeuty kończyny górne pozostają w znacznym stopniu rozluźnione.

- Kontakt słowny ( komendy ) – jest to pomoc w rozpoczęciu ruchu lub skurczu mięśniowego, wpływa na siłę skurczu mięśnia, umożliwia korygowanie czynności pacjenta, są podzielone na trzy części komendy przygotowujące – przygotowują pacjenta do ruchu , akcyjne dają sygnał do zainicjowania ruchu, korekcyjne informują jak poprawić lub zmodyfikować czynność

- Kontakt wzrokowy – pomaga pacjentowi kontrolować oraz korygować pozycję ruchu, wpływa na ruchy głowy oraz całego ciała, 

Gdy pacjent obserwuje ćwiczącą kończynę obserwuje się zwiększoną siłę mięśniową, gdy pacjent patrzy w kierunku w którym chce się poruszyć ruchy gałek ocznych pociągają za sobą ruch głowy 

- Trakcja i aproksymacja ( kompresja)  – efekt trakcji wywołany jest stymulacją receptorów w stawach, a dzięki wydłużeniu włókien mięśniowych działa jako bodziec rozciągający, pobudza izometryczną i stabilizującą pracę mięśni, zastosowanie jest pomocne u pacjentów z bólami w obrębie stawów

Aproksymacja to kompresja tułowia lub kończyn uznaje się że skurcz mięśniowy jest wywołany stymulacją receptorów stawowych.  Wyróżnia się dwa sposoby uzyskania aproksymacji 

a) szybka  siła aplikowana jest szybko w celu uzyskania odpowiedzi o charakterze odruchowym

b) wolna siła aplikowana jest stopniowo do granic tolerancji pacjenta

- Rozciąganie – odpowiedź po rozciągnięciu przez terapeutę łańcucha mięśniowego może wywołać odruch na rozciąganie lub tylko stymulować dane mięśnie

- Prawidłowa kolejność ruchu – umożliwia jego ciągłość i dobrą koordynacje ruchu, jest najbardziej efektywna gdy przebiega od części dystalnych do proksymalnych,

- Wzorce ruchowe – Fizjologiczne czynności ruchowe składają się z globalnych wzorców ruchowych kończyn oraz synergistycznie pracujących z nimi mięśni tułowia. Kora ruchowa wytwarza oraz organizuje te wzorce ruchowe. Z danej czynności ruchowej nie można wyłączyć pojedynczego mięśnia ale możemy wykonać izolowane Skurcze poszczególnych mięśni a ruchy poszczególnych mięśni wynikają z globalnych wzorców. Połączenie synergistycznej aktywności mięśni tworzy wzorce ruchowe torowanie w metodzie PNF. 

Wzorce łączą w sobie ruchy przebiegające we wszystkich płaszczyznach dzięki temu ruch ma charakter spiralny i skośny. 

WSKAZANIA:

Neurologiczne:

•przebyte incydenty naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego w postaci udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu

•wszelkie choroby powodujące zaburzenia w utrzymywaniu równowagi

•wszelkie choroby powodujące upośledzenie stereotypu chodu

•stwardnienie rozsiane (SM)

•choroba Parkinsona.

Ortopedyczne:

•pacjenci pooperacyjni, u których występują zaburzenia funkcji mięśni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej

•choroby mięśni szkieletowych (m.in. dystrofie,zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne)

•złamania tkanki kostnej

•uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mięśni, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych

•zaburzenia tzw. propriocepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich

•zaburzenia prawidłowej postawy - reedukacja posturalna

•bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo-krzyżowego

•neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego

•zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja)

•leczenie stawów hypermobilnych - stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn

 

 

 

 

Bibliografia :

,,PNF w praktyce ‘’ Susan S. Adler, Dominiek Beckers, Math Buck,